Hij staat op de veerdam van het eiland en verwelkomt je als je aankomt met de veerboot: de dorpsomroeper van Schiermonnikoog.

‘De dorpsomroeper’, zo lees ik ‘vervult een centrale rol in de informatievoorziening op het eiland. Niet alleen voorziet hij de gemeenschap van informatie over evenementen en activiteiten, belangrijker nog: hij is het meest directe alarmeringssysteem bij calamiteiten. Ook in geval van een Hoogwater situatie waarbij de veerdienst wordt gestremd of erger nog de dijkbewaking moet worden ingesteld. Ook bij ijsgang of kruiend ijs, waarbij de veerdam niet meer toegankelijk is, vervult hij een centrale rol.’
In 1776 werd de eerste dorpsomroeper aangesteld. Ongeveer 60 keer per jaar moest hij in actie komen, daarbij moest hij 65 keer z’n boodschap voorlezen over een route van 18 km.

De meerpaal kwam er op initiatief van dorpsomroeper Jelle Woudstra. Hij kwam met het idee een informatiepaneel te plaatsen met daarop de waterstanden. De veerdam staat namelijk regelmatig onder water, hij ligt slecht 1,90 m boven NAP. De hoogste waterstand is gemeten op 1 november 2006: 3.56 m boven NAP.

Het is duidelijk een geliefd foto-object, ik ben niet de enige die hem vastlegt.

Na alle berichten uit Zwitserland, wordt het tijd om weer eens terug te keren naar Nederland. Gandhi verschaft me daarvoor een mooi bruggetje.
In Genève, vlak naast de Verenigde Naties, staat een standbeeld van Mahatma Gandhi. Zittend, lezend in een boek. Als motto staat er bij ‘Ma vie est mon message’ / My life is my message’.

In Amsterdam, op de Churchill-laan, staat hij ook, hier met een boek onder zijn arm.

Mohandas Karamchand Gandhi – મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી (1869 –1948) was een Indiase jurist en politicus, en nationaal en spiritueel leider van India.
Na een rechtenstudie in Engeland vertrok Gandhi naar Zuid-Afrika, waar hij zich voor de Indiase bevolkingsgroep inzette. Na terugkeer in India werd hij leider in de Indiase onafhankelijkheidsstrijd. Mahatma Gandhi was een van de grondleggers van de moderne staat India en voorstander van actieve geweldloosheid als middel voor revolutie.
Gandhi spande zich ook in voor verzoening tussen hindoes en moslims in India. Hij werd in 1948 in New Delhi vermoord door een extremistische hindoe.

La Chaud-de-Fonds in de Jura is een belangrijke horlogestad. Bijzonder, want de stad ligt op 1000 meter hoogte, best hoog voor een grote stad. Het is dan ook de hoogstgelegen stad van Zwitserland. Dat de horloge-industrie hier is ontstaan heeft met twee factoren te maken. In de winter, als het land onder een dik pak sneeuw lag, hadden de boeren het niet druk. Zij gebruikten hun tijd voor houtsnijwerk. Daarnaast was Zwitserland een belangrijk toevluchtsoord voor Hugenoten die uit Frankrijk moesten vluchten. De klokkenmakers en instrumentenmakers vluchtten veelal naar de Jura. De traditie van het houtsnijwerk uit de streek in combinatie met de gevluchte klokkenmakers, maakte dat deze streek zich vanaf eind 18e eeuw tot klokkenstreek kon ontwikkelen, met de beroemde koekoeksklokken.
Het maken van klokken en horloges is nog steeds de grote drijfveer van deze streek. Zo levert de horlogemakerij Fonderie Sandoz klokken voor de schaatswedstrijden van de Olympische Spelen en zijn er grote namen gevestigd zoals Tissot en Longines.

Ik wilde deze stad graag bezoeken, omdat mijn grootvader horlogemaker was. Weliswaar heeft hij z’n opleiding niet hier gehad, maar in de andere horlogestad, Genève, toch zal hij ook deze stad zo nu en dan bezocht hebben tijdens zijn Zwitserse jaren.
Maar de stad viel me wat tegen. Het oorspronkelijke dorp werd ruim twee eeuwen geleden door brand verwoest. De stad is toen helemaal opnieuw opgebouwd volgens een dambordpatroon. Heel praktisch voor de doorstroom van het verkeer, alle straten zijn eenrichting, maar weinig gezellig; geen oude pleintjes, smalle steegjes of scheefstaande torentjes.

Gelukkig trof ik wel drie lezende beelden in de stad. Een lezende jonge vrouw voor de bibliotheek, aan de Rue du Progrès.

Een standbeeld van Guillaume Farel, een van de Reformateurs van Zwitserland. Hij staat voor de Temple Farel, ook in de Rue du Progrès, schuin tegenover de bibliotheek.
Ik noemde hem al eerder bij de Reformatie.

En een mooi tableau aan de Avenue Léopold-Robert.
Nog een aardig weetje. Deze laan ligt op 991 meter en is daarmee een van de laagstgeleden straten van La Chaud-de-Fonds. De bomen in het midden worden ieder jaar gesnoeid op precies 1000 meter boven zeeniveau.

Pestalozzi roept bij mij meteen de associatie op met het Pestalozzi-kinderdorp. Maar Pestalozzi heeft daar zelf helemaal geen bemoeienis mee gehad, hij was al meer dan een eeuw dood toen dit dorp werd opgericht.
In augustus 1944 werd een oproep gedaan om een dorp op te richten voor door de oorlog getroffen kinderen. Met behulp van vrijwilligers uit heel Europa werden in Trogen, kanton Appenzell, 15 huizen gebouwd voor oorlogswezen. Het dorp werd vernoemd naar Pestalozzi.

Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827) was een Zwitsers onderwijsvernieuwer die erg begaan was met het lot van arme kinderen. Hij studeerde onder andere pedagogiek en heeft op diverse plaatsen in Zwitserland zijn sporen verdiend. In de buurt van Zürich richtte hij een kindertehuis op. Daarna leidde hij een tehuis voor oorlogswezen in de buurt van Luzern. Vervolgens heeft hij in de buurt van Bern zijn eerste onderwijsinstituut opgericht. Om tot slot de sprong te maken naar het Franssprekende deel, naar Yverdon. Zijn invloed op het Zwitserse onderwijs bleef zodoende niet beperkt tot één regio. Zeker in een land als Zwitserland, waar de bergketens de uitwisseling van informatie behoorlijk bemoeilijkte, is dat van groot belang geweest.
Overigens zijn de verschillen tussen de diverse kantons nog steeds vrij groot. Tot voor kort was zelfs een onderwijsbevoegdheid slechts geldig in het kanton waar de bevoegdheid was behaald.

Dit standbeeld staat op Place Pestalozzi in Yverdron. Het standbeeld is ondertekend door de kunstenaar GRUET Fondeur Paris.

Deze toren kennen we wel van de Zwitserse chocolaatjes, de rahmdekli of de postzegels. Het is de toren van de Cattedrale di San Lorenzo in Lugano.

Wat we nooit zien is de rest van de kathedraal. Hij heeft een mooi front met reliëfs van de vier evangelisten, allen met boek.

Dit is toch wel mijn vakantietopper. Vanuit de trein zagen we hem voorbij flitsen, beetje enge kerel, met krant en hond, op leeg terras. Het was gelukkig vlak bij een stationnetje, dus snel-snel-snel jas aan, tas pakken en uitstappen. Over een uurtje komt de volgende trein.

Het is een houten beeld, grof gesneden, maar met oog voor detail. De man houdt z’n kleurige wijnglas bijna net zo stevig en onhandig vast als z’n krant.

Als je over z’n rug kijkt, zie je dat het Le Monde is – een Franse krant, toch wat vreemd in Graubünden, het oosten van Zwitserland. De kop van het artikel luidt: Le Chien-dragon de Benedict et le grand peril pour…’ (De drakenhond van Benedictus en het grote gevaar voor…). Daaronder een foto van een man met donkere bril. Het is alsof hij zichzelf ziet. Misdadiger gezocht…?

Het beeld staat op het terras van Villa Marguerita aan de Via Dorta in Zuoz (Graubünden).

Dit is de achterdeur van de Grossmünster in Zürich. Ik heb al eerder foto’s gemaakt hier, maar toen van de andere kant van de kerk, met het reliëf van Zwingli.

Op deze deur, met 24 kleine reliëfjes, vond ik 5 boeken-tafereeltjes. Natuurlijk twee met de reformateurs, want deze kerk was in de 16e eeuw het startpunt van de Reformatie, onder leiding van Huldrych Zwingli:
Johannes Comander: theoloog en hervormer van de stad Chur en kanton Graubünden.
Berchtold Haller: Duitse protestantse hervormer, en de hervormer van de stad Bern.
Ambrosius Blaurer von Giersberg: theoloog en hervormer in Konstanz en later in de stad Biel/Bienne.
Huldrych Zwingli: Zwitserse reformator en een van de leiders van de Zwitserse Reformatie en van het protestantisme in Zwitserland. 
Joachim Vadian: humanist, arts, geleerde en burgemeester en hervormer van de stad St. Gallen.
Johannes Oekolampad: theoloog, humanist en hervormer van de stad Basel.

En drie waarschijnlijk meer stichtelijke tafereeltjes: dat het bestuderen van de bijbel belangrijk is en dat men goed naar het woord van de predikant moet luisteren.

Tot slot nog een foto van de hoofdingang van de kerk, in miniatuur en in ware grootte, met rechts het reliëf van Zwingli.

De kloosterkerk is gebouwd in 1100 en daarna nog vele malen verbouwd en gerenoveerd.

We zitten duidelijk in de streek van de Reformatie. In la Chaux-de-Fonds én in Neuchâtel (Zwitserse Jura) kom ik een beeld (met boek) tegen van Guillaume Farel, een van de kerkhervormers. Farel (1489 – 1565) was een Franse priester en een voorvechter voor veranderingen binnen de Katholieke Kerk. Dat kwam hem duur te staan, want hij werd gedwongen te vluchten. Hij vestigde zich in Genève waar hij dominee werd. Farel slaagde erin Calvijn naar Genève te halen, maar brak uiteindelijk met hem vanwege een meningsverschil over het Heilig Avondmaal. In 1538 werd hij uit Genève verbannen en trok hij zich terug in Neuchâtel, waar hij de rest van zijn leven bleef.

Farel staat ook in de ‘Mur des Réformateurs’ in Genève.

Moeder en kinderen gaan op ziekenbezoek. Ze stappen zo het ziekenhuis in Gorinchem binnen. Met voor de zieke een mand met gezond fruit en een mooi boek voor het geestelijk welzijn van de patiënt. Zoonlief is er maar wat trots op dat hij het boek mag dragen.

Het beeld is van Marcus Ravenswaaij, stadsbeeldhouwer van Gorinchem. Een geschenk van de gemeente Gorinchem aan het Prinses Beatrix ziekenhuis, bij de opening in 1960.

In Nederland is hij nauwelijks meer bekend, maar in Korea nog altijd wereldberoemd: Hendrick Hamel. Hij was een 17e eeuwse Nederlands zeevaarder, die bekend is geworden door het verslag van zijn schipbreuk en jarenlang verblijf in Korea. Hij was in Europa tijdenlang de enige bron van informatie over dat land. In Nederland is hij bijna vergeten, maar de (Zuid-)Koreanen zien Hamel als een nationale held omdat hij hun land bekendheid gaf in het Westen. Hij was, tot de komst van bondscoach van de Koreaanse voetbalploeg Guus Hiddink, de beroemdste Nederlander in Zuid-Korea.

Wie wijst hier de weg: Hamel of de ANWB-borden?
Het beeld is van Jaap Hartman en staat in Gorinchem op Havendijk bij Korenbrug.

Op Wikipedia vond ik deze foto van een gekleurd beeld. Zelf trof ik het beeld weer in originele staat.