In de Barcelonese metro staat te lezen dat wij evolueren.
We moeten netjes rechtop gaan zitten. (En een boek lezen!)
Ook in de metro van Madrid speelt de lezende mens een rol ’tiempo y espacio para el dialogo’ oftewel: tijd en ruimte voor de dialoog.
De Spaanse hoofdstad eert ook twee Mexicaanse schrijvers met een beeld.
Deze dichteres Juana Inés de la Cruz staat op het Plaza de España. Al op zeer jonge leeftijd was ze geïnteresseerd in literatuur en wetenschap. Ze was arm, had geen familie en wilde ook niet trouwen. Daarom zocht ze haar toevlucht in een klooster. Hier kreeg ze de tijd om zich aan haar studies te wijden. Ook haar belangrijkste gedicht, de droom, schreef ze hier. In het klooster had ze als protegé van de onderkoning relatief veel vrijheid. Wel kwam ze vaak in botsing met kerkelijke functionarissen omdat die haar gedichten te ‘wereldlijk’ vonden. Ze streefde naar meer gelijke rechten voor vrouwen, en verdedigde het recht op onderwijs voor vrouwen. Hierdoor wordt ze wel als een voorloopster van het feminisme gezien.
In het Parque Norte staat schrijver Leon Felipe, geboren in Spanje als kind van Mexicaanse ouders die op reis waren in Europa. Het beviel ze goed in Spanje, en besloten zich er te vestigen.
Als dichter verwierf hij vooral bekendheid met zijn gedicht over de Spaanse burgeroorlog. In 1938 vluchtte hij voor de Spaanse burgeroorlog naar Mexico, waar hij in ballingschap leefde tot hij stief.
In Madrid zijn veel mooie tegeltableau’s. De meeste zie je bij café’s en restaurants en hebben eten en drinken als onderwerp. Deze, aan de gevel van een Ierse pub, toont een lezende vrouw.
Binnen zit de voormalige directeur, gerieflijk in een luie stoel te lezen. Buiten staan de schrijvers, in weer en wind. Hoewel, hier in Madrid heb je buiten eerder last van de hitte dan van kou en wind.
Menéndez y Pelayp (1856-1912)
Antonio de Nebrija was een 15e eeuwse Spaanse humanist. Hij schreef poëzie, becommentarieerde literaire werken en moedigde de studie van klassieke talen en literatuur aan, maar zijn belangrijkste bijdragen waren op het gebied van grammatica en lexicografie.
Miguel de Cervantes, – we kwamen hem al eerder tegen op het Plaza de España – werd geboren in 1547 en is een van de belangrijkste roman- en toneelschrijvers uit de Spaanse literatuur. Hij is vooral bekend geworden door zijn boek Don Quichote van La Mancha.
Juan Luis Vives, geboren in 1493, was een Spaanse geleerde die vrijwel zijn hele actieve leven in de Nederlanden woonde, op de vlucht voor de Spaanse inquisitie.
Félix Lope de Vega was een Spaanse toneelschrijver en dichter uit de 16e eeuw. Lope de Vega wordt gezien als de belangrijkste schrijver van de Spaanse barok na Cervantes. Hij schreef naar schatting 1800 komedies, waarvan er nog zo’n 425 bekend zijn.
Isidorus van Sevilla, geboren in 560, was aartsbisschop van Sevilla en encyclopedieschrijver. Vanwege zijn encyclopedisch werk is hij de beschermheilige van de catalogus, de encyclopedie en sinds 2005 ook van het internet. Isidorus werd heilig verklaard in 1598.
Don Quichot kent iedereen, de naam Cervantes is wellicht wat minder algemeen bekend.
Zijn boek is een van de eerste romans geschreven in een moderne Europese taal en vertelt de komische reisavonturen van een edelman die denkt dat hij een dolende ridder is. Don Quichot is het stereotype van de idealist, een dwaze held die zich met zijn goede bedoelingen maar onpraktische daden min of meer belachelijk maakt.
Op het Plaza de España wordt deze beroemdste Spaanse schrijver geëerd met een groot standbeeld. Naast een prominente plaats voor de schrijver bevat het monument ook beelden van een aantal van zijn romanfiguren.
De bronzen beelden, van zijn belangrijkste personages Don Quichot en Sancho Panza, zijn later aan het beeld toegevoegd (onderste foto van madrid-nu.nl).
Julia mocht vroeger niet naar de universiteit. Alleen mannen mochten studeren, daarom ging ze als man verkleed naar college, zo vertelt de legende.
Dit standbeeld van Julia is een eerbetoon aan alle studentes die niet mochten studeren.
Julia staat geleund tegen het gebouw waar vroeger de universiteit was gevestigd, in de Calle del Pez in Madrid. Het is van beeldhouwer Antonio Santín Benito en is onthuld in 2003.
De lezer en de zittende man, beelden in Madrid.
El Lector staat in de Calle de San Justo, voor de gemeentelijke openbare bibliotheek van Iván de Vargas, patroonheilige van de stad. De bibliotheek is gespecialiseerd is in collecties over Madrid.
Hombre Sentado zit tegen de muur van het Santa Bárbara Secundair Onderwijscentrum, waar vroeger het oude Vargas-paleis stond. Het beeld werd gemaakt voor de herinrichting van het plein, Plaza de la Paja, in 1997.
Beide beelden zijn van Spaanse kunstenaar Félix Hernando García.
Op 23 april 1984, Boekendag, onthulde de burgemeester van Madrid dit lieflijke beeld. Het monumentje is opgedragen aan ‘Los Libreros Españoles al libro y sus creadores’ (alle Spaanse boekverkopers, het boek en zijn makers). In zijn speech benadrukte de burgemeester het belang van lezen: ‘Een perfecte stad is een stad die geschikt is om te praten en te lezen.’
Het beeld staat aan de Paseo de Recoletos. Op de achtergrond de Nationale Bibliotheek van Spanje. Het beeld is van de hand van Manuel García Buciños.
Spanje associeer ik niet direct met lezen. Van de Scandinaviërs wordt gezegd dat het lezende volken zijn. Daar is het de hele lange winter koud en donker, wat moet je anders dan lezen. Maar Spanje, waar het leven zich buiten afspeelt, is veel minder een lezend land.
Toch staat Madrid vol boekenbeelden. Deze dame bijvoorbeeld op het Plaza del Dos de Mayo.
‘Las lectural del Dos de Mayo’ heet het beeld, ‘De lezingen van de 2e mei’. Maar het wordt ook wel de ‘Verstokte lezer’ genoemd, omdat ze daar zo onbeweeglijk zit te lezen.
Het beeld is gemaakt door Emilio Velilla in 1999.
Dos de Mayo
Op 2 mei vieren de inwoners van Madrid de Día de la Comunidad de Madrid. Er wordt stilgestaan bij 2 mei 1808 toen het volk in Madrid de wapens oppakte om te rebelleren tegen de Franse bezetting en erin slaagde het Franse leger te verdrijven uit de stad.
Una mujer, un voto (één vrouw, één stem) is de titel van het boek dat Clara Campoamo hier in haar hand heeft.
Clara Campoamor Rodríguez (1888 – 1972) werd geboren in Madrid en was politica, advocaat en schrijfster. Ze was een van de belangrijkste pleitbezorgers van het vrouwenkiesrecht in Spanje.
Halverwege de jaren 30 was ze korte tijd minister, maar moest al snel het land ontvluchtte vanwege de Spaanse Burgeroorlog. Ze woonde en werkte eerst een aantal jaren als vertaler in Argentinië en is later naar Zwitserland verhuisd, waar ze zich vestigde als advocaat. Campoamor stierf in ballingschap in Lausanne. Ze werd later herbegraven in Donostia-San Sebastián.
Het beeld staat aan de zeepromenade in Donostia-San Sebastián, op het plein dat naar haar vernoemd is, Clara Campoamor Plaza.
Het beeld is gemaakt door Dora Salazar, 2011