We zijn op fietsvakantie in Zwitserland. Maandagochtend hebben we een platte band. De fietsenmaker is pas morgen open. Er zit weinig anders op dan een dag wachten. We maken er een treinendagje van en gaan naar Schaffhausen. Natuurlijk naar de Rheinfall, maar ook naar de stad.
Voor de Stadsbibliothek staat een mooie meneer: Johann Jakob Ruëger Hij was de Stadscroniqueur van Schaffhausen, tweede helft 16e eeuw. Met trots toont hij zijn boeken.
Bij het station in Doetinchem kan je even schuilen voor de regen.
De oudere dames en heren staan met hun paraplu te wachten tot de trein komt. De jonge vrouw houdt liever haar mobieltje vast, waarop ze zo te zien iets interessants leest. De heer naast haar houdt galant zijn paraplu ook boven haar hoofd.
Het beeld ‘Doetinchemmers’ werd in 2017 aangeboden door de Stichting Doetinchems Fonds Gemeente Spaarbank, ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum.
Naar een idee van Sander Dorenbosch.
In Italië lezen ze niet, maar houden ze wel graag boeken vast.
In Biella en Turijn spotte ik deze drie beelden. Allemaal een boek in de hand, maar de ogen gericht op iets in de verte, niet op de letters in het boek.
Quintino Sella (1827 – 1884) was wetenschapper, politicus en bergbeklimmer. Zijn vader had een grote wolfabriek in Biella, waar hij na zijn dood de leiding over kreeg. Zelf was hij opgeleid tot waterbouwkundige, maar hij is vooral bekend geworden als minister van Financiën.
Sella staat op het Piazza Martiri della Liberta, in Biella.
Op de detailfoto hieronder is duidelijk te zien dat hij een boek in z’n hand heeft.
In Turijn vond ik deze twee beelden.
Deze heilige – volgens de legende de Madonna zelf – houdt de Heilige Graal vast. Haar (afgebroken) vinger zou wijzen naar een punt waar de ware kelk zich zou bevinden.
Het beeld staat voor de Kerk van de Gran Madre di Dio, aan de Via Villa della Regina.
En deze meneer is Giovanni Battista Bottero (1822 – 1897). Hij was journalist en later parlementslid en staat hier op het Largo 4e Marzo.
Vandaag is het Pasen, dit mannetje zal het niet zo druk hebben met de krant lezen. Er staat vast niets belangrijks in. Morgen, als er weer gewerkt wordt, zijn er weer beursberichten. 
Het beeldje staat voor het gebouw van Het Financieele Dagblad, op het Prins Bernhardplein. Het stond eerder vlak bij de Beurs, waar ook de drukkerij van Het Financieele Dagblad was gehuisvest. Hierdoor heeft deze krantlezende man de bijnaam ‘Beursmannetje’ gekregen.
Het beeldje is van Pieter d’Hont, en was een geschenk van het Financieele Dagblad aan de Gemeente Amsterdam bij het100-jarig bestaan van de krant in 1964.
Artikel in het Parool
Een paar maanden nadat ik dit beursmannetje had ontdekt, lees ik een leuk artikel over hem in het Parool.
Gekker moet het niet worden. Vorige week fotografeerde ik het beeld van Erasmus voor het Vossius gymnasium.
Op het Barlaeus gymnasium staat een onbekend beeld met boek.
En de heren Vossius en Barlaeus zelf staan in de Oudemanhuispoort.
Wie is er nu de weg kwijt?
In het Parool lees ik een interview met een oud-leerling van het Vossius gymnasium. In de pauze, vertelt ze, hing ze altijd met vriendinnen onder het beeld van Erasmus, bij zijn voeten. Bij het artikel staat een fotootje van het beeld: Erasmus met boek.
Voor mij reden even een omweggetje te maken langs het Vossius.
Het is een beeld van Hildo Krop, gemaakt rond 1932.
In de jaren ’30 is de tendens rond beeldhouwwerk sterk veranderd, lees ik op internet. In de jaren ’20 was beeldhouwkunst nog een fundamenteel onderdeel van de architectuur. Door de verslechtering van de economie en de opkomst van de Nieuwe Zakelijkheid ontstond een bouwstijl waarbij decoratie niet meer zo belangrijk werd gevonden. De tendens werd om naast de zakelijke bouw losstaande beelden te plaatsen. Het beeld van Erasmus is hier een voorbeeld van.
Voor de omslag van het boek dat Erasmus in zijn hand heeft, ontwierp Krop een vrouwfiguur. Zij heeft haar handen hoog, als een symbool van de vrede.
Als je goed kijkt, is het nog een beetje zichtbaar.
Nog wel goed te zien is de tekst onder op de sokkel: Qui vitat molam, vitat farinam; wat zoveel betekent als: wie de molen mijdt, krijgt geen meel.
We blijven na Sint Jacob nog even bij de heiligen.
In de Dominicuskerk, in Amsterdam, zitten deze vijf heren naast elkaar, allen met een boek in hun hand. Wie het zijn, weet ik niet, maar een mooi rijtje is het wel.
Je hebt werkpaarden en luxepaarden. Zelfs als het om boeken gaat. Want boeken sjouwen is zwaar werk, daar heb je wel een werkpaard voor nodig. Als luxepaard kan je dan weer lekker languit liggen lezen. 
Zo nu en dan snuffel ik op Catawiki naar lezende beeldjes. Het meeste dat op deze veilingsite voorbijkomt vind ik niet mooi, niet mijn stijl, of veel te duur. Maar deze keer zit er een beeldje bij dat ik wel mooi vind en de eerste bieding is nog heel laag. Een klein jongetje in blauw hansopje, boekje op schoot. Hij heet Jacob. Dat kan natuurlijk geen toeval zijn, onze zoon heet ook Jacob.
Ik doe een bod, en daar komt natuurlijk snel een nieuw bod overheen. Nu moet ik beslissen of ik verder ga. Van mijn opa heb ik geleerd dat als je biedt op een veiling, je van tevoren met jezelf een eindprijs moet afspreken. Mijn opa is al jaren dood en heeft het hele internet nooit meegemaakt, maar of je nu offline of online biedt, zijn wijze raad neem ik ter harte. Ik spreek met mezelf een eindprijs af, niet hoger dan de verzendkosten. Die zijn best flink, want het beeldje wordt aangeboden door iemand in Italië. Eigenlijk alweer toeval, want onze Jacob zit dit jaar in Italië.
Ik heb nog vier dagen om te bieden, ik laat het bod van de andere bieder even staan. De volgende dag doe ik weer een bod. Er zijn geen nieuwe bieders bij gekomen. Nu duurt het langer voor de andere bieder zich meldt. Aan het eind van de dag gaat hij over mij heen. Ik wacht weer een dag en doe nog een bod. De eindprijs die ik met mezelf heb afgesproken komt al in zicht. De andere bieder doet weer een bod en ik ga er nog een keer overheen. En ja hoor, ook nu wordt mijn bod overboden. Eigenlijk zou ik moeten stoppen, want ik zit al op mijn eindprijs. Maar ja, hij heet Jacob en komt uit Italië. ‘Opa, mag ik nog één bod doen…?’ Opa vindt het goed. Nog eentje dan.
Dan zet ik de computer uit, ik wil niet weten of de andere bieder er nog weer overheen gaat. Als de biedtijd voorbij is, doe ik m’n pc weer aan. ‘Gefeliciteerd, u bent de hoogste bieder, het beeldje wordt voor u klaar gemaakt voor verzending.’
En dan is het wachten, want pakketjes tussen Italië en Nederland – zo weten wij inmiddels uit ervaring – kunnen er lang over doen. Maar na iets meer dan een week staat DHL al voor de deur. Heel voorzichtig haal ik het papier van het pakketje, het is een porseleinen beeldje, dus voorzichtigheid geboden. Als ik het doosje heb uitgepakt, stokt even mijn adem… op het doosje staat de naam van een Italiaans plaatsje: Biella. Het plaatsje waar onze Jacob dit jaar woont. Hoeveel toeval kan je hebben.
Zeg je Rijksmuseum, dan zeg je Nachtwacht. Maar in het Rijks staan naast alle topstukken ook prachtige grote en kleine beeldjes met boek. Een eerste rondgang over de afdeling Middeleeuwen en Renaissance leverde een mooie serie foto’s.
De verkondiging aan Maria – Tillman Riemenschneider (Würzburg, ca. 1485) – Riemenschneider, een van de belangrijkste Duitse beeldhouwers uit de middeleeuwen, maakte hier een heel eigen versie van de Verkondiging: de aanvliegende engel Gabriël met zijn opwaaiende mantel is een en al dynamiek en vormt een contrast met de ingetogen emotie van Maria. Als versteend en volkomen verrast staart ze, tijdens het sluiten van een boek, de ruimte in.
De verkondiging van Maria – Francesco di Valdambrino (Siena, ca. 1423) – Hier vindt de verkondiging plaats: de engel Gabriël vertelt Maria dat zij zwanger zal worden. De slanke figuur en de lange plooien in haar kleding zijn karakteristiek voor de ‘internationale gotiek’, een elegante stijl op de overgang van middeleeuwen naar renaissance.
Maria met Jezus – speels trekt het blote kind Jezus de aandacht van zijn moeder Maria, door haar tuniek open te trekken. De ontblote borst is een verwijzing naar Maria’s rol als ‘Virgo lactans’, de melkgevende maagd (ca. 1525).
Carità educatrice – Lorenzo Bartolini (Florence, ca. 1845) – De vrouw ontfermt zich over twee kinderen. Zij moedigt het grootste kind aan te lezen. Op zijn boekrol staat de moraal: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’ De vrouw stelt de deugd Caritas (Naastenliefde) voor in haar rol als opvoedster, een typisch Italiaans thema.