Getriggerd door het boek tussen deze sigarenmakers, toog ik naar de wijk Bundentor in Bremen. Bij aankomst zag ik dat het boek ‘mijn’ kant op lag. Op internet leek het alsof een van de sigarenmakers een boek aan het lezen was tijdens zijn werk.
Even was ik gedesillusioneerd, het boek was slechts een informatiebron voor de toeschouwer. Maar wat bleek, in het boek stond het verhaal opgetekend van deze ‘Zigarrenmachers’:
Um 1850 war jeder sechste Bremër in der Zigarrenindustie tätig.
Viele Zigarrenmacher lebten und arbeiteten in den kleinen Häusern hier in Buntentor. Ein Zigarrenmacher mußte bis zu 1000 zigarren am Tag machen. Dafür mußte er 12 – 14 Stunden arbeiten.
Die Zigarrenmacher beschäftigten oft Vorleser, die ihnen bei der Arbeit aus Zeitungen und sozialistischen Schriften vorlasen. Auf diese Weise über das Zeitgeschehen informiert und gebilded konnten sie sich schon früh for die Rechte der Arbeiter einsetzen.
Sie bildeten schon 1849 ihre erste Gewerkschaft gründeten Unterstützungskassen und ähnliches.
Rond 1850 was een op de zes Bremenaren werkzaam in de sigarenindustrie. De sigarenmakers lieten zich tijdens hun lange werkdagen voorlezen uit kranten en socialistisch pamfletten, zodat ze goed op de hoogte waren van het nieuws en hun rechten. Zo konden zij campagne voeren voor de rechten van de arbeiders. In 1849 vormden ze hun eerste vakbond en een zorgfonds.
Die Zigarrenmacher, beeld van Holger Voigts, 1983
Bundentorsteinweg, Bremen
Nog een voorlezer in een sigarenfabriek
In De Boekenfluisteraar van Carsten Henn (oorspronkelijke titel: Der Buchspazierer), komt ook een voorlezer voor in een sigarenfabriek:
Carl moest nog een klant opzoeken. Een bezoek aan hem was altijd een feest, want hij bezit de warmste bariton die Carl ooit gehoord had. Als je een bank zou kunnen bekleden met de klank van een stem, dan moest je die van deze man gebruiken. Carls klant las arbeidsters in een sigarenfabriek voor. Dat bedrijf, het enige in zijn soort in het hele land, bestond pas een paar jaar en had iemand in dienst die een hele werkdag lang boeken voorlas.